I Am Cuba (1964)

Tóm tắt phim I Am Cuba (1964) – Tôi là Cuba

Câu chuyện bắt đầu không phải bằng bão tố, mà bằng vũ điệu mồ hôi và những lời đường mật ở Havana. Ban ngày, Maria thuộc về khu ổ chuột, nơi tình yêu của cô dành cho chàng bán trái cây René còn trong trẻo như vị một que kem mát lạnh. Nhưng khi đêm xuống, cô khoác lên mình một thân phận khác, trở thành “Betty” lả lơi trong quán bar, bán điệu cười và thân xác cho những du khách Mỹ tìm kiếm trải nghiệm lạ. Mọi thứ vỡ tan khi một vị khách, vì tò mò, muốn “thăm nhà thật” của cô. Sáng hôm sau, gã lạnh lùng ném lại những đồng đô la nhàu nát và tiện tay giật lấy cây thánh giá trên tường—kỷ vật duy nhất còn sót lại của đức tin. Đúng khoảnh khắc tủi nhục ấy, René xuất hiện, và tất cả những gì Maria có thể làm là ôm lấy nỗi hổ thẹn câm lặng. Từ trên cao, máy quay trôi đi, lướt qua những bữa tiệc xa hoa trên tầng thượng rồi đáp xuống bể bơi trong vắt, như một con mắt vô hình phơi bày sự tương phản tàn nhẫn giữa giàu sang và cùng quẫn.

Rời xa những vũ điệu phù hoa, câu chuyện chảy về vùng quê, nơi lão nông Pedro đang mỉm cười với vụ mía sai trĩu, ngọt ngào nhất cả cuộc đời. Nhưng niềm vui ấy ngắn chẳng tày gang. Tay địa chủ đến báo rằng mảnh đất ông đổ mồ hôi sôi nước mắt đã được bán cho tập đoàn United Fruit. Chỉ trong một buổi sáng, ông bị đuổi khỏi chính mái nhà mà trớ trêu thay, chưa bao giờ đứng tên mình. Không một lời van xin, không một giọt nước mắt, ông chỉ lặng lẽ dúi cho mấy đứa con ít tiền lẻ đi chơi. Rồi trong chiều tà, ông châm lửa, biến ngôi nhà và cả rẫy mía—niềm tự hào cuối cùng—thành một giàn thiêu khổng lồ. Ông chết trong làn khói độc, một sự hy sinh câm lặng nhưng đanh thép trước sự chiếm đoạt tàn nhẫn.

Ngọn lửa từ cánh đồng của Pedro dường như đã lan đến giảng đường Đại học Havana, thổi bùng lý tưởng trong lòng những người trẻ như Enrique. Cùng nhóm bạn, anh miệt mài in truyền đơn ủng hộ Fidel Castro, sẵn sàng cho một cuộc đổi thay. Nhưng khi cầm súng rình trước nhà viên cảnh sát trưởng, anh chững lại. Khoảnh khắc nhìn thấy gã đang ăn sáng vui vẻ bên gia đình khiến trái tim anh do dự—lý tưởng cách mạng va chạm dữ dội với nhân tính. Sự chần chừ đó đã cứu một mạng người, nhưng không cứu được anh. Trong một cuộc tuần hành ôn hòa sau đó, một viên đạn oan nghiệt đã cướp đi sinh mạng Enrique. Đám tang của anh, thay vì chìm trong bi lụy, lại biến thành một dòng sông người cuộn sóng trên phố, một cuộc biểu tình khổng lồ được ghi lại bằng một cú máy dài đầy ám ảnh, trở thành biểu tượng của điện ảnh.

Ngọn lửa cách mạng cuối cùng cũng tìm về với những người nông dân như Mariano. Ban đầu, anh từ chối lời mời gia nhập quân du kích, bởi với anh, không gì quý hơn sự bình yên cho gia đình nhỏ. Nhưng chiến tranh không chừa một ai. Khi máy bay của chính phủ ném bom xuống làng, cướp đi sinh mạng đứa con trai bé bỏng, sự bình yên mà anh cố gìn giữ đã vỡ nát. Nỗi đau cá nhân biến thành ý chí sắt đá. Mariano cầm súng, tìm lên núi Sierra Maestra, gia nhập đoàn quân khởi nghĩa. Hành trình của anh khép lại bằng hình ảnh đoàn quân chiến thắng tiến vào Havana, một cái kết trọn vẹn cho chuỗi ngày đằng đẵng của tủi nhục, mất mát và hy sinh, nối liền nỗi đau của mỗi cá nhân thành cuộc giải phóng của cả một dân tộc.