One Child Nation (2019)

Tóm tắt phim One Child Nation (2019) – Quốc Gia Một Con

Bộ phim mở ra bằng hành trình trở về đầy ám ảnh của đạo diễn Nanfu Wang — một người mẹ trẻ vừa sinh sống ở Mỹ, vừa mang trong mình ký ức về quê hương Trung Quốc. Khi bế con trai trở lại mảnh đất cô sinh ra, Wang không chỉ đi tìm cội nguồn mà còn chạm vào một trong những chương lịch sử tăm tối nhất của đất nước: Chính sách một con, cuộc thử nghiệm xã hội kéo dài hơn ba thập kỷ đã định hình cả một thế hệ người Trung Quốc.

Những thước phim tuyên truyền cũ nối tiếp nhau như cuộn băng thời gian, cho thấy cách nhà nước gieo vào người dân nỗi sợ “bùng nổ dân số” và biến việc ngăn ngừa sinh nở thành nghĩa vụ yêu nước. Từ những áp phích đỏ rực đến loa phóng thanh ngoài chợ, tiếng nói của quyền lực thấm sâu vào đời sống thường nhật. Trong dòng hồi ức của mình, Nanfu trở lại ngôi làng nhỏ, nơi tư tưởng trọng nam khinh nữ vẫn âm ỉ. Cô khám phá ra rằng chính cái tên “Nanfu”, nghĩa là “Nam trụ”, đã là một lời khẩn cầu một đứa con trai. Gia đình cô được phép sinh thêm vì đứa đầu là con gái — một đặc ân mong manh đi kèm nỗi sợ bị giám sát và trừng phạt.

Từ ký ức cá nhân, phim mở rộng ra bức tranh xã hội lạnh lùng của chính sách. Những người từng “chấp hành mệnh lệnh” — từ trưởng thôn đến bà đỡ — lần lượt xuất hiện trước ống kính, kể lại những năm tháng họ phá dỡ nhà cửa, cưỡng ép phá thai, triệt sản hàng loạt. Hualing Yuan, người từng tự hào làm tròn nghĩa vụ, giờ sống trong ăn năn, chữa trị cho các cặp vợ chồng hiếm muộn như một cách chuộc lỗi. Câu chuyện của bà là một trong nhiều vết nứt cho thấy sự đổ vỡ đạo đức mà hệ thống để lại.

Nhưng Nanfu không dừng lại ở đó. Khi gặp nghệ sĩ Peng Wang — người lưu giữ những xác thai nhi bị vứt bỏ trong bệnh viện để làm tác phẩm nghệ thuật — cô bước sâu hơn vào phần bóng tối của quá khứ. Từ đây, sự thật kinh hoàng được phơi bày: nhiều bé gái bị bỏ rơi bị gom thành “trẻ mồ côi” giả, chuyển vào các trại trẻ, nơi hồ sơ bị làm giả để đưa vào chương trình nhận con nuôi quốc tế. Những gia đình phương Tây, tin rằng mình đang cứu giúp, thực ra đã vô tình góp phần vào một đường dây buôn người khoác vỏ đạo đức.

Bộ phim khép lại khi Trung Quốc bãi bỏ chính sách một con vào năm 2015 và mở đường cho “chính sách hai con.” Song, trong khi khẩu hiệu mới vang lên, nỗi đau cũ vẫn còn đó. Nanfu Wang kết thúc hành trình bằng một nhận thức lạnh lẽo: chính sách có thể thay đổi, nhưng ám ảnh về quyền kiểm soát thân thể, về nỗi sợ và tội lỗi, vẫn ăn sâu trong những con người đã sống qua thời ấy. Những vết sẹo vô hình ấy, cô nói hộ, sẽ còn kéo dài qua nhiều thế hệ.