Inside Job (2010)

Tóm tắt phim Inside Job (2010) – Cuộc Khủng Hoảng Kinh Tế

Dưới giọng dẫn trầm tĩnh nhưng vang dội của Matt Damon, Inside Job mở ra như một phiên điều trần mang tính toàn cầu về lòng tham, quyền lực và sự sụp đổ của niềm tin. Bộ phim của Charles Ferguson không chỉ kể lại cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, mà còn mổ xẻ tận gốc căn bệnh hệ thống đã âm ỉ trong lòng nền kinh tế Mỹ suốt hàng thập kỷ.

Phim được chia làm năm chương, mỗi chương là một lát cắt lạnh lùng của lịch sử – bắt đầu từ câu hỏi giản dị nhưng đầy ám ảnh: “Chúng ta đã đến đây bằng cách nào?”. Câu trả lời khởi đầu ở Iceland, nơi việc tư nhân hóa ồ ạt các ngân hàng đã biến một quốc gia nhỏ bé thành sân chơi của nợ nần và sụp đổ. Từ đó, ống kính quay dần về nước Mỹ, lần ngược lại những năm Reagan – thời điểm mà quá trình gỡ bỏ quy định tài chính bắt đầu, để rồi chạm đến thời Clinton, khi Đạo luật Glass-Steagall bị xóa bỏ, mở toang cánh cửa cho ngân hàng thương mại và đầu tư hợp nhất trong một cuộc chơi không giới hạn.

Từ năm 2001 đến 2007, “bong bóng” tài chính phình to. Những khái niệm như CDO và CDS – nghe có vẻ học thuật – thực chất lại là vũ khí mà phố Wall chế tạo ra để kiếm lợi trên lưng người dân thường. Goldman Sachs, Morgan Stanley, Lehman Brothers… đều bay trên cùng một đám mây lợi nhuận ảo. Các cơ quan xếp hạng tín nhiệm thì hợp thức hóa ảo tưởng đó bằng những chứng nhận “AAA” vô nghĩa. Còn AIG bán hàng tỷ đô la “bảo hiểm” cho những tài sản không thể đảm bảo, như thể rao bán ô dù giữa trời trong xanh.

Rồi bong bóng nổ tung. Khi hàng triệu người Mỹ không thể trả khoản vay mua nhà, hệ thống sụp đổ. Lehman Brothers biến mất khỏi bản đồ tài chính. AIG được chính phủ giải cứu. Hank Paulson – cựu CEO Goldman Sachs, khi ấy là Bộ trưởng Tài chính – đã lập tức thúc đẩy gói cứu trợ 700 tỷ đô la, một động thái vừa đáng thương hại vừa cay đắng, bởi những kẻ được cứu chính là những người đã châm lửa.

Điểm sáng – và cũng là nhát dao sắc nhất của Ferguson – nằm ở phần “Trách nhiệm”. Bộ phim lật tung mối quan hệ mờ ám giữa Phố Wall, giới chính trị, và cả giới học thuật. Những giáo sư từ Harvard, Columbia – những người lẽ ra phải giữ vai trò độc lập – bị chỉ đích danh là đã nhận hàng triệu đô la để viết những báo cáo ngợi ca hệ thống mà họ đang hưởng lợi. Các cuộc phỏng vấn của Ferguson không chỉ gây khó chịu, mà còn khắc họa hình ảnh của một giới tinh hoa lạnh lùng, né tránh, nhưng đồng lõa.

Ở chương cuối, Inside Job không mang lại hi vọng. Dù Obama đã lên nắm quyền, những gương mặt cũ vẫn xuất hiện trong bộ máy mới. Những ngân hàng từng ngấp nghé bờ vực phá sản giờ lại lớn hơn, mạnh hơn, và quá “quan trọng để có thể sụp đổ”. Cảnh phim khép lại trong im lặng, với một lời cảnh báo nghe như bản án sau cùng: hệ thống vẫn chưa được sửa chữa, và không ai thực sự phải chịu trách nhiệm cho tội lỗi đã khiến hàng triệu người mất nhà, mất việc, mất niềm tin.