Fantastic Fungi (2019)

Tóm tắt phim Fantastic Fungi (2019) – Sự Kỳ Diệu Của Nấm

Mọi chuyện bắt đầu bằng một bữa tiệc thị giác, nơi những chiếc nấm bung nở từ mặt đất rừng như những sinh vật sống động, kỳ lạ, được ghi lại bằng kỹ thuật time-lapse đầy mê hoặc của đạo diễn Louie Schwartzberg. Những hình ảnh ấy không chỉ đẹp, mà còn mở ra một thế giới mà lâu nay ta vẫn tưởng chỉ là “rau củ” trong bữa ăn. Nấm, hóa ra, là một giới sinh vật rộng lớn, bí ẩn và bị hiểu lầm, tồn tại âm thầm dưới chân ta, chờ đợi được khám phá.

Trung tâm của câu chuyện là Paul Stamets – một nhà nấm học tự học, người kể lại hành trình cá nhân đầy cảm xúc của mình. Từ một cậu bé tật nói lắp, Stamets tin rằng chính trải nghiệm với nấm psilocybin đã giúp ông vượt qua rào cản ấy, mở ra một niềm đam mê trọn đời với thế giới nấm. Câu chuyện của ông không chỉ là khoa học, mà còn là hành trình tìm lại chính mình.

Bộ phim dẫn dắt người xem đi sâu vào cấu trúc kỳ diệu của nấm: thứ ta thường gọi là “nấm” thực ra chỉ là “quả thể”, còn cơ thể thật sự là mạng lưới sợi nấm – mycelium – lan rộng dưới lòng đất. Bằng hình ảnh CGI sống động, phim tái hiện mạng lưới này như một “internet nguyên bản của tự nhiên”, hay còn gọi là “Wood Wide Web”. Các chuyên gia như Michael Pollan và Tiến sĩ Andrew Weil giải thích cách mạng lưới này kết nối các cây trong rừng, cho phép chúng giao tiếp, chia sẻ tài nguyên, và thậm chí giúp nhau sống sót. Điều thú vị là nấm lại có quan hệ gần gũi với động vật hơn là thực vật, tách ra khỏi nhánh tiến hóa chung muộn hơn – một chi tiết nhỏ nhưng khiến người ta phải suy ngẫm.

Phần giữa phim chuyển sang những ứng dụng thực tiễn đầy bất ngờ. Stamets và các nhà khoa học giới thiệu khái niệm “mycoremediation” – dùng nấm để cải tạo môi trường. Những thí nghiệm cho thấy sợi nấm có thể phân hủy dầu diesel, hấp thụ kim loại nặng, thậm chí lọc vi khuẩn khỏi nguồn nước. Một phân đoạn ấn tượng là tiềm năng dùng nấm để cứu loài ong khỏi hội chứng sụp đổ bầy đàn, bằng cách cung cấp chiết xuất kháng virus từ nấm.

Không dừng lại ở môi trường, phim còn khám phá vai trò y học của nấm. Những loài như Lion’s Mane (nấm đầu khỉ) được cho là giúp tăng trưởng thần kinh, còn Turkey Tail (nấm vân chi) từng được mẹ của Stamets dùng như liệu pháp hỗ trợ điều trị ung thư vú – và bà đã sống sót. Những câu chuyện này không chỉ là khoa học, mà còn là hy vọng, là niềm tin vào sức mạnh tự nhiên.

Phần cao trào và gây tranh cãi nhất là khi phim đề cập đến psilocybin. Với “Giả thuyết Vượn Người Say Nấm” của Terence McKenna, phim gợi mở một viễn cảnh: chính việc loài người sơ khai tiêu thụ nấm thần đã thúc đẩy sự mở rộng ý thức, ngôn ngữ và văn hóa. Dù giả thuyết này còn gây tranh cãi, phim dùng nó để dẫn dắt đến những nghiên cứu hiện đại tại Johns Hopkins, nơi bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối tham gia thử nghiệm psilocybin. Những trải nghiệm của họ được mô tả là sâu sắc, mang tính tâm linh, giúp họ chấp nhận cái chết và tìm thấy bình yên.

“Fantastic Fungi” kết thúc bằng một thông điệp về hy vọng và kết nối. Mạng lưới sợi nấm không chỉ là biểu tượng cho sự hợp tác và khả năng phục hồi của tự nhiên, mà còn là hình mẫu cho xã hội loài người. Khi hiểu và hợp tác với giới nấm, con người có thể tìm ra giải pháp cho những vấn đề lớn nhất – từ biến đổi khí hậu đến khủng hoảng sức khỏe tâm thần. Bộ phim không chỉ kể về nấm, mà còn kể về cách chúng ta có thể học hỏi từ thiên nhiên để sống tốt hơn, kết nối hơn, và hy vọng hơn.